Łowca głów

2 dyrektoriat – pięcioosobowy rządowy organ egzekutywy w schyłkowym okresie rewolucji francuskiej (1789–1799).

SIOSTRZENICA

Adela Leamington wynajmowała w niewielkim domku mały pokoik, a zdarzały się chwile, że życzyła sobie, by pokoik ten był jeszcze mniejszy, miałaby wówczas uzasadnioną odwagę do poproszenia twardej i nieustępliwej gospodyni, pani Watson, o redukcję komornego. Statystki zatrudniane u Knebwortha miały wysokie honoraria, ale były rzadko wzywane. Jack bowiem należał do tych sprytnych producentów, którzy wyspecjalizowali się w filmach o niezłożonej treści, wymagających niezbyt wielu ludzi i sprzętu.

Ubierała się nazajutrz z rana, gdy pani Watson weszła do niej z poranną herbatą.

– Tu dobijał się od wczesnego ranka jakiś pan – rzekła. – Ujrzałam go, gdy szłam po mleko. Był uprzedzająco grzeczny, powiedziałam mu, że pani śpi.

– Chciał widzieć się ze mną? – żachnęła się zdziwiona.

– Tak mówił. Pytałam go, czy przybywa od Knebwortha, ale odrzekł, że nie. Jeśli pani chce go przyjąć, to można prosić do salonu, chociaż nie jestem za tym, żeby młode panny przyjmowały u siebie kawalerów. Nigdy dotąd nie odnajmowałam mieszkania aktorkom. Dbałam zawsze o dobrą sławę i nie zrezygnuję z niej.

Adela się uśmiechnęła.

– Nie wyobrażam sobie niczego bardziej niewinnego niż tak ranna wizyta – rzekła.

Zeszła na dół i otworzyła drzwi. Młodzian stał na chodniku, tyłem do niej, ale usłyszawszy otwieranie drzwi, odwrócił się. Patrzyło mu dobrze z oczu, był porządnie ubrany, jego uśmiech miał w sobie coś pociągającego i dobrze usposabiał.

– Sądzę, że gospodyni nie zerwała pani ze snu. Mógłbym poczekać. Czy pani Adela Leamington?

Skinęła głową potwierdzająco.

– Pan będzie łaskaw wejść – rzekła doń. Zanim wprowadziła go do saloniku i zamknęła drzwi, oczekiwała, co powie.

– Jestem sprawozdawcą prasowym – rzekł do niej wykrętnie.

– Pan zgłasza się zapewne w sprawie stryja Franciszka? Czyżby zaszło coś rzeczywiście złego? Tydzień temu przysłano już do mnie wywiadowcę. Znaleziono go?

– Nie, nie znaleziono – rzekł z zakłopotaniem. – Pani, oczywiście, dobrze go znała?

– Nie. Widziałam go zaledwie dwa razy w życiu. Nieboszczyk ojciec poróżnił się z nim jeszcze przed moim przyjściem na świat i widziałam go raz po śmierci tatusia, a raz przed fatalną chorobą matki.

Usłyszała, jak z ulgą odetchnął, choć dlaczego miało mu to sprawić ulgę, że stryj był prawie obcy dla niej, nie mogła pojąć.

– Czy pani widziała go tu w Chichesterze?

– Owszem, widziałam. Jechaliśmy z całym zespołem aktorskim drogą do Goodwood Park i przelotnie dostrzegłam go, jak szedł chodnikiem. Miał wygląd beznadziejnie przygnębionego. Właśnie tylko co wyszedł ze sklepu z materiałami piśmiennymi, pod pachą miał gazetę, a w ręce list.

– Gdzie był ten sklep?

Podała mu adres, zapisał go sobie.

– Pani nie widziała go więcej?

Zaprzeczyła ruchem głowy.

– Czy zaszło rzeczywiście coś tak bardzo złego? – zapytała z niepokojem. – Nieraz słyszałam utyskiwania matki, że stryj Franio to człek bardzo osobliwy i mało skrupulatny. Grozi mu coś?

– Tak, groziło, ale proszę się tym nie martwić. Pani jest zapewne wielką artystką filmową?

Pomimo swego zakłopotania zaśmiała się.

– Wielką? Skądże znowu! Chyba że pan tak się wyrazi w swoim dzienniku…

– W moim? – zapytał zaskoczony. – No tak, w mojej gazecie, oczywiście.

– Nie wierzę w pańskie reporterstwo – rzekła z nagłą podejrzliwością.

– O, przepraszam, jestem nim naprawdę – odparł dość gładko i wypalił jej tytuł szeroko rozpowszechnionej po świecie gazety.

– A ja, choć nie jestem wielką artystką i lękam się, że nigdy nią nie będę, sądzę, iż dzieje się to dlatego, że nie mam przysłowiowego łutu szczęścia. Knebworth instynktownie wyczuwa we mnie brak zdolności.

Mike Brixan przejął się jej zwierzeniem. Zainteresowanie, jakie okazał w tej sprawie, przyznawał to sobie, nie odbiegło zbyt daleko od osoby kuzynki Elmera. Nie widział dotąd równie ładnej i równie naturalnej osóbki.

–  Przypuszczam, że pani uda się teraz do pracowni?

Przytaknęła.

– Ciekaw jestem, jak pan Knebworth patrzyłby na to, gdybym odwiedził tam panią.

Zawahała się.

– Nie zaaprobowałby tego.

– W takim razie złożę wizytę jemu. Czy to nie wszystko jedno?

– Dla mnie to rzecz obojętna – odrzekła chłodno.

W języku pospólstwa mówi się – myślał, rozstawszy się z nią – złapałem przepióreczkę.

Dalsze badania nie zajęły mu wiele czasu. Odnalazł sklepik z gazetami i właściciel dziwnym trafem pamiętał odwiedziny Franciszka Elmera.

–  Przyszedł do mnie po list, choć nie był adresowany do niego. Tu sporo ludzi otrzymuje korespondencję adresowaną na mój sklep; mam z tego trochę postronnego zarobku.

– Kupił u pana gazetę?

– Nie, nie kupił, miał już jedną z sobą pod pachą; był to Morning Telegram. Przypominam to sobie, bo zauważyłem, że jedno z ogłoszeń na pierwszej stronie obwiódł niebieskim ołówkiem. Ciekaw byłem, czego to dotyczyło, a miałem właśnie u siebie ten numer, i mam go dotąd.

Poszedł do pokoiku za sklepem, wyniósł stamtąd brudny numer dziennika i położył na kantorku.

– Jest sześć tych ogłoszeń, nie wiem tylko, które właściwie było u niego podkreślone.

Mike zaczął czytać: jedno było rozpaczliwym wołaniem matki do syna, wzywającym do powrotu z zapewnieniem, że „wszystko będzie przebaczone”. Drugie napisane szyfrem, którego nie miał czasu odcyfrowywać; trzecie podawało dane co do miejsca i czasu jakiejś schadzki; czwartym była z lekka przysłonięta wskazówka dla jakiegoś zbyt lękliwego nowicjusza. Przy piątym się zatrzymał, brzmiało:

Zmartwiło mnie. Ostateczne wskazówki pod podany adres. Odwagi. Dobroczyńca.

– Jakiś „dobroczyńca” – rzekł Brixan. – Czy Elmer zrobił wtedy złe wrażenie na panu? Może wyglądał na zmartwionego?

– Tak, był jakiś niespokojny, roztargniony, mówię panu, wprost niesamowity, jakby zupełnie stracił głowę!

– O, właśnie, to jest dobre określenie – rzekł Mike.

AKTORKA

W pracowni wytwórni kinematograficznej Knebwortha od godziny już przeszło czekał cały zespół aktorski gotowy do drogi.

Reżyser siedział przygarbiony na krześle, w zwykłej swojej pozie, gładząc wydłużony swój podbródek i od czasu do czasu spoglądając na zegar wiszący nad biurkiem.

Była jedenasta, kiedy Stella Mendoza wpadła z nonszalancją, wnosząc z sobą zapach leśnych fiołków i maleńkiego pieska na ręku.

– Czy u pani wakacje? – zaczął docinać jej Knebworth. – Czy może się pani zdawało, że zaproszenie było na godziny przedpołudniowe? Na panią czeka pięćdziesiąt osób, pani Stello!

– Nic na to nie poradzę – rzekła, wzruszając ramionami. – Pan mi mówił, że ma jechać na zdjęcia za miasto, więc myślałam, że śpieszyć tak bardzo nie ma potrzeby. Zresztą musiałam spakować swoje rzeczy.

– No, rozumie się, pani myślała, że śpieszyć się nie ma potrzeby! Kazałem pani przyjść na dziesiątą.

– Co pan chce nakręcać? – zmieniła temat, niecierpliwie targnąwszy głową.

– Przeważnie panią – odparł Jack z wolna. – Proszę iść do gotowalni i nie zapomnieć zdjąć perłowych kolczyków. Pani przecież ma grać na pół przymierającą głodem chórzystkę. Zdjęcia odbędą się w Griff Towers i zapewniłem już gospodarza, który pozwolił nam korzystać ze swego domu, że będziemy pracowali u niego mniej więcej do trzeciej. Gdyby pani była Pauliną Frederick, Normą Talmadge albo Lilianą Gish, to jeszcze można byłoby poczekać, ale Stellę Mendozę wezwano na dziesiątą i nie powinna była zapominać o tym!

Jack Knebworth wstał z krzesła i ze złowieszczą powolnością zaczął nakładać na siebie płaszcz. Zaczerwieniona i zaperzona diwa przyglądała się temu z wyrazem obrażonej dumy i zadraśniętej miłości własnej.

Jeszcze nie tak dawno Stella była po prostu Małgosią Stubbs, córką sklepikarza, i teraz Jack przemawiał do niej, jak gdyby dotąd miał przed sobą tę samą Małgosię, a nie gwiazdę filmową, bożyszcze ekranów całego świata.

– Dobrze! Chce pan awantury, będzie pan ją miał, panie Knebworth. Ten scenariusz trzeba było opracować na nowo, tak abym mogła pokazać swoje możliwości. Za bardzo rozbudowana jest rola męska. Pan źle mnie traktuje, panie Knebworth. Jestem czasami nieznośna, ponosi mnie temperament, to prawda, ale pan nie może wymagać, żeby taka kobieta jak ja była klockiem drewnianym!

– Jeżeli jest w pani coś z drewnianego klocka, to pani głowa – odparł reżyser i ciągnął dalej obojętny na wściekłość malującą się na twarzy aktorki. – Grała pani przez dwa lata drobne role w Hollywood i nie przywiozła stamtąd do Anglii nic więcej ponad arogancki sposób przemawiania, chociaż to mogła pani przejąć z niedzielnych kawałów w gazetach. Temperament! Tak, to jest groźne słówko. Sypią się po nim zaświadczenia lekarskie o chorobie i niemożności przystąpienia do pracy w chwili, gdy zdjęcia są już w połowie wykonane i grozi zawieszenie dalszych prac, o ile nie nastąpi podwyżka gaży o pięćdziesiąt procent. Ale w tym wypadku, chwalić Boga, nie nakręciliśmy jeszcze nawet czwartej, co mówię, nawet ósmej części całości. Opuszczaj sobie nas, zacietrzewiona damulko, i to tak prędko, jak ci się żywnie podoba!

Kipiąc ze złości, z drżącymi ustami, nie będąc w stanie wymówić ani słowa, zakręciła się w miejscu i uciekła z pracowni.

Siwowłosy Jack Knebworth powiódł wzrokiem po milczącym zespole.

– Oto gdzie zdarzają się cuda – rzekł sardonicznie. – Oto jak panna, która opuściła dom, dochodzi do sławy w ciągu jednej nocy. Jeśli nie wierzycie, że podobne rzeczy zdarzają się w Hollywood, to o czym z wami gadać! Mary Pickford, numer drugi, proszę wystąpić!

Statystki trochę ubawione, trochę zdziwione, zaśmiały się, lecz żadna nie ruszyła się z miejsca. Adela zdębiała, niezdolna wymówić słowa.

– Skromność nie jest cechą naszego zawodu – przyjaźnie drwił dalej stary. – Która z was mniema, że potrafi zagrać rolę Rozelli, bo odegra ją właśnie statystka, niech wystąpi! Pokażę tej pseudoaktorce, że u mnie nie ma statystki, która nie przerastałaby jej w swej grze o całą głowę. Kto to prosił mnie wczoraj o rolę? O, pani właśnie!

I wskazał palcem na Adelę. Z bijącym sercem podeszła do niego.

– Oglądałem filmowe zdjęcia pani sprzed sześciu miesięcy. Pamiętam, że coś w nich nie trafiło mi do przekonania. Był jakiś defekt, co to mogło być?

Zwrócił się do asystenta. Ów podrapał się w głowę, usiłując sobie przypomnieć.

– Nogi w kostkach? – zaryzykował przypuszczenie na chybił trafił, gdyż Knebworth znał się na tym.

– Nie, to w porządku. Skocz no pan po odbitkę i zobaczymy.

Po dziesięciu minutach Adela siedziała obok dyrektora w pokoiku do wyświetlań, przyglądając się sobie na filmie.

– Wiem już, włosy! – zawołał zadowolony. – Wiedziałem, że coś takiego tu było. Nie znoszę fryzury „na pazika”. Wynaturza kobietę i czyni ją zanadto czupurną. Pani zmieniła znowu kolor włosów? – dodał po zapaleniu światła.

– Tak, proszę pana.

Ogarnął ją spojrzeniem beznamiętnego podziwu.

– Nada się pani. Proszę obejrzeć garderobę i zabrać kostiumy Mendozy. Chciałbym powiedzieć pani jeszcze jedno. Może pani mieć powodzenie lub nie, ale tak czy inaczej nie ma dla pani przyszłości w filmie, proszę więc zbytnio nie palić się do tego. Tu w Anglii tylko kobieta, która jest żoną producenta, ma szansę stać się gwiazdą. A ja nie poślubię pani, choćby mnie pani nawet prosiła o to na kolanach. To jedyny typ „gwiazdy”, jaki jest znany w angielskich filmach: żona producenta. O ile pani nie stanie się nią, będzie klapa! Moja więc rada: jeżeli pani dobrze pójdzie w tym obrazie, to trzeba wyjść za któregoś z tych sprytnych reżyserów, co to szast-prast zmontują trzy ścianki, postawią donicę z palmą i już mają dekorację, którą nazywają salonem. Henryku, dasz tam pani, jak jej na imię?, tekst scenariusza! Proszę przestudiować go gdzieś na uboczu. Henryku, garderoba dla pani! Wyznaczam pół godziny na przestudiowanie tekstu.

Jak urzeczona, niby w sennym marzeniu, poszła do cienistego ogrodu leżącego tuż przy pracowni i usiadła, chcąc się skupić nad wierszami scenariusza. To chyba nieprawda, co tu się stało z nią, to nie może być prawda! Wtem do uszu jej doszedł chrzęst żwiru pod czyimiś stopami, więc podniosła wzrok, przed nią stał młody mężczyzna z dzisiejszej porannej wizyty, Mike Brixan.

– Ach. Proszę mi nie przeszkadzać – zastrzegła z niepokojem. – Otrzymałam rolę, dużą rolę do przeczytania.

Ambaras jej był tak szczery, że wnet zabrał się do odejścia.

– Bardzo przepraszam – wyjąkał.

W zmieszaniu upuściła na ziemię luźne arkusze rękopisu. Kiedy schylili się, żeby je podnieść, zderzyli się z sobą głowami.

– Jeszcze raz przepraszam. Jakże jestem niezgrabny! Znaleźliśmy się w sytuacji niby z jakiejś starej komedii, nieprawda?

Przyjrzał się arkuszowi papieru, który trzymał w ręce i zaczął go czytać. Był to drobiazgowy opis jakiejś sceny.

Duża cela oświetlona lampą wiszącą. W głębi żelazne drzwi, przez które zagląda do środka przechadzający się tam i z powrotem wartownik.

– Wielki Boże! – zawołał Mike i zbladł.

Litery u w tym maszynowym piśmie były poplamione, a g niewyraźne. Stronicę wydrukowano na maszynie, spod której wychodziły straszliwe zawiadomienia o śmierci rozsyłane przez Łowcę Głów.